Als beroepsfotograaf fotografeer ik regelmatig evenementen onder omstandigheden waarbij heel weinig omgevingslicht beschikbaar is. Deze opdrachten behoren tot de zwaarste klussen die ik moet klaren. Daarom vind ik het absoluut niet vreemd dat vooral beginnende fotografen het in dit soort situaties zwaar hebben. Er is wel wat tijd en oefening nodig voordat je in deze uitdagende lichtomstandigheden consistent goede foto’s kunt produceren. Dit blog zal je in ieder geval op weg helpen om direct betere resultaten te boeken. Je foto’s van verjaardagen, feestjes, concerten e.d. zullen onmiddellijk meer indruk maken.

Als je op een locatie met weinig licht fotografeert, is het grootste probleem dat door gebrek aan licht de sluitertijd al gauw te lang is. Uiteindelijk leidt dit tot onscherpe foto’s, iets wat je absoluut wilt vermijden. Andere uitdagingen zijn bijvoorbeeld ongewenste schaduwen, incorrecte kleuren enz.

Foto 1: Een grote ruimte, veel mensen en heel weinig licht. Een ingewikkelde klus! 

Statief

Als je stilstaande onderwerpen zou fotograferen, zoals architectuur, zou een statief een ideale oplossing zijn. Lange sluitertijden zijn in dat geval geen hindernis meer. Maar voor evenementen is het geen optie. Een te lange sluitertijd blijft een probleem door beweging van mensen. Om deze beweging te bevriezen en scherp in beeld te krijgen, moet de sluitertijd gewoonweg kort genoeg zijn.

Camera / ISO waarde

Ik maak aan mijn cursisten altijd duidelijk dat ze voor een goede foto vooral voldoende kennis nodig hebben en niet per se een dure camera. Fotografie bij weinig licht is echter één van die situaties wanneer het echt belangrijk is wat je in je handen hebt. Een sterke camera zal je klus niet alleen vergemakkelijken, maar hij is vaak onmisbaar.

De instelling die hier essentieel is, is de ISO waarde. Hoe hoger de maximale ISO waarde van je camera is, hoe sterker je ervoor staat. Bij gebrek aan licht moet de ISO waarde flink omhoog. Hierdoor wordt de camerasensor veel lichtgevoeliger en de camera kan met evenveel beschikbaar licht veel sneller belichten. Met andere woorden, kan de sluitertijd korter en dat is precies wat je nodig hebt voor een scherpe foto.

Het gebruik van hoge ISO waarden kent ook een groot nadeel en dat is vorming van ruis in de foto’s. Een gemiddelde camera zal hier veel meer last van hebben dan een professionele camera. Bijvoorbeeld, Nikon D5 heeft een maximale ISO waarde van 3.280.000. Als je met deze camera met ISO 6400 fotografeert, vind je weinig of geen ruis in de foto’s. Aan de andere kant zullen de foto’s geschoten met een instapmodel bij  ISO 6400 tot een aanzienlijk kwaliteitsverlies leiden.  

Een lichtpunt is dat je ruis vaak succesvol kunt reduceren/verwijderen met één van de programma’s voor fotonabewerking, bijvoorbeeld Photoshop of Lightroom.

Foto 2: Nikon D5

Lens

Een lichtgevoelige lens is een belangrijk hulpmiddel als er weinig omgevingslicht is. Een lichtgevoelige lens is een lens die over een groot diafragma beschikt (klein f getal). Een groot voordeel hiervan is dat de nodige lichthoeveelheid veel sneller de sensor bereikt voor correcte belichting. Dat betekent weer een kortere sluitertijd en scherpere foto’s.

Deze dingen zijn in de regel duur. Vele duizenden euro’s zijn aan lenzen besteed, voordat ik met enige zekerheid kon zeggen dat ik in alle voorkomende situaties een goede foto kan produceren. Maar er zijn ook betaalbare oplossingen, zoals de populaire prime (vaste brandpuntsafstand) lens 50 mm, f 1.8. Die kost maar ca. 150 euro en produceert prima beelden.

Foto 3: Prime lens 50 mm, f 1.8

Neem de regie in eigen handen

Ook met je bestaande foto-uitrusting kun je betere resultaten boeken als je de regie in eigen handen neemt. Hiermee bedoel ik dat je bewust de omstandigheden beïnvloedt, zodat je betere foto’s schiet. Een paar voorbeelden. Fotografeer je een verjaardag in een donkere kamer? Doe dan voor de belangrijke foto’s alle lichten aan. Of vraag je vrienden om mee te gaan naar een andere kamer waar mogelijk meer licht is. In het kort, doe alles wat je kunt bedenken om aan meer licht te komen. Is de sluitertijd te lang? Zoek dan een goede leuning en vraag je modellen om een paar tellen helemaal stil te staan. Dan heb je al snel een foto die mogelijk niet je scherpste foto is, maar wel scherp genoeg.

Bewuste onderbelichting

Als de locatie heel donker is en de sluitertijd onacceptabel lang, kun je beslissen om de foto’s bewust een heel klein beetje te onderbelichten. Dat betekent dat je sluitertijd weer korter kan.

Timing

Als je een concert of iets dergelijks fotografeert zullen de muzikanten in je foto’s vaak onscherp zijn. Ze zijn voortdurend in beweging, terwijl je door gebrek aan licht de sluitertijd niet verder in kunt korten. De juiste timing van je foto’s biedt hier een oplossing. Neem de foto’s op het moment dat je onderwerp even stil staat of ergens staat waar meer licht is. Het kan even duren voordat het lukt, maar ik zei al dat dit soort fotografie lastig is.

Foto 4: Moment met veel licht

Flitser

Een hele krachtige tool voor fotografie bij weinig licht is een flitser. Hij kan ongunstige lichtomstandigheden radicaal verbeteren, vooral als je onderwerp niet te groot is. Met andere woorden zul je veel makkelijker succes boeken als je één iemand flitst, dan een zaal met honderd mensen. Voor de beste resultaten is investering in een externe flitser noodzakelijk. In de meeste situaties kent de ingebouwde flitser te veel beperkingen om echt van nut te zijn.

Het grootste ‘nadeel’ van een flitser is dat het flitsen ingewikkeld kan zijn. Goed leren flitsen betekent een aanzienlijke tijdsinvestering.