De nacht biedt een breed scala aan fascinerende onderwerpen, zoals architectuur en stadspanorama’s die ’s nachts vaak fotogenieker zijn dan overdag. Het nachtleven, de wereld die wij met onze ogen niet kunnen waarnemen, zoals lichtstrepen van nachtverkeer enz. Voor een fotograaf die deze kansen weet te benutten, is de nacht zeker een gelegenheid om indrukwekkende foto’s te schieten.

Elke geslaagde foto maak je, vind ik, op ongeveer dezelfde manier: je vindt een interessant onderwerp, je treft dit onderwerp in een gunstig licht en je zorgt voor een goede compositie. Aan de andere kant kun je stellen dat elk fotospecialisme (en nachtfotografie is er één) bepaalde bijzonderheden kent, waar je sterk rekening mee moet houden. In dit blog zullen wij de belangrijkste aandachtspunten en uitdagingen bekijken die kenmerkend zijn voor nachtfotografie.

Voordat wij verder gaan, eerst een waarschuwing. Nachtfotografie is niet zonder gevaren, zowel voor jou als voor je foto-uitrusting. Let goed op waar je loopt en staat en ga voorzichtig met je camera om.

Foto 1: Skylines van steden zijn ’s nachts regelmatig interessanter dan overdag

Wanneer? 

Eén van de essentiële beslissingen met betrekking tot nachtfotografie is het tijdstip. De meeste beginners veronderstellen dat je pas op pad gaat als het buiten helemaal donker is; je gaat ten slotte nachtfotografie doen. Maar dat klopt niet. Als je zo lang wacht, ben je in de meeste gevallen flink te laat.

Indien je van je nachtfotografie een succes wilt maken, dan dien je veel eerder op de locatie te zijn, het liefst als de zon nog schijnt. Je moet namelijk veel werk verrichten voordat je de eerste shot neemt: de locatie verkennen, de beste onderwerpen vinden en over composities nadenken. Als het moment aanbreekt om foto’s te maken, dan is er geen tijd meer voor deze activiteiten. Als de zon eenmaal weg is, veranderen de lichtomstandigheden heel snel. Je moet dan vooral fotograferen om de optimale momenten niet te missen.

Schemertijd geldt in het algemeen als het beste tijdstip voor nachtfotografie. Een gunstig dynamisch bereik (contrasten in helderheid) maakt het vastleggen van het beste van de twee werelden mogelijk. Hiermee bedoel ik de wereld van daglicht en de wereld van kunstlicht. In Foto 2 is dat goed te zien. De fotograaf is tijdig op de locatie aangekomen en heeft een prachtige mix van dag- en kunstlicht vastgelegd. Bijna overal in de foto kun je detail vinden, er zijn vrijwel geen onder-  of overbelichten gebieden.

Schemertijd wordt door fotografen vaak als ‘het blauwe uur’ aangeduid, omdat de lucht dikwijls een bijzonder mooie blauwe kleur heeft, iets wat je in Foto 2 ook kunt vinden. In de praktijk zal dit blauwe uur vaak maar een kwartiertje duren, dus er is geen tijd te verliezen.

Foto 2: Een prachtige mix van dag- en kunstlicht

Wat er gebeurt als je te laat komt, kun je in Foto 3 zien. De locatie, een authentiek straatje, biedt genoeg kansen. Hoewel het shot veel mooie elementen bevat, kan hij geen succes worden. De straatlampen zijn zwaar overbelicht, ver voorbij  het toelaatbare. Is de belichting incorrect? De waarheid is dat op dit moment de correcte belichting niet meer mogelijk is, omdat het dynamisch bereik te breed is geworden.  De contrasten tussen de donkere straat en zeer lichte lampen zijn te groot. Op het moment dat de straat goed is belicht, worden de lampen onvermijdelijk overbelicht. De enige manier om hier een betere foto te maken, is om een andere keer terug te komen. Eerder, veel eerder. 

Foto 3: Te laat op de locatie

De foto’s van de maan hieronder, illustreren dit nog een keer. De eerste foto is genomen op een gunstig moment. Er is overvloed aan detail, zowel in het landschap als in de maan. De tweede foto is veel te laat geschoten en alles wat zichtbaar is, is een saaie witte cirkel. 

Foto’s 4 en 5: Op tijd en te laat

Seizoen

Herfst en winter bieden vaak wat meer kansen voor een nachtfotograaf dan de andere twee seizoenen om een zeer simpele reden. Het is heel vroeg donker en de meeste stadslichten staan nog steeds aan. Wij hebben die lichten nodig. Kijk eens naar Foto 1. Hij is geschoten in januari rond 16.00 uur. Iedereen is nog aan het werk en de lichten in de kantoorgebouwen zijn nog steeds aan. Als je deze foto in juni probeert te schieten, dan moet je eerst tot ongeveer 23.00 uur wachten, want pas dan is het donker genoeg om deze foto te nemen. Maar op dat tijdstip zijn de ijverige ambtenaren van de ministeries al lang thuis en alle lichten staan uit. Dat wordt onvermijdelijk een mindere foto.

In het volgende onderdeel van dit blog bekijken wij de nodige uitrusting, camera-instellingen en een paar uitdagingen die je tijdens nachtfotografie kunt verwachten.